Monsoon : महाराष्ट्रात परतीचा पाऊस दरवर्षी ऑक्टोबर महिन्यात येतो, परंतु यंदा त्याचे आगमन आणि निर्गमन अत्यंत वेगाने झाले आहे. नंदुरबार जिल्ह्यात परतीचा पाऊस 10 दिवस मुक्काम ठोकून होता. मात्र, 15 ऑक्टोबरला महाराष्ट्रासह सीमावर्ती राज्यांमधून एका दिवसातच परतीच्या पावसाने निरोप घेतला. विशेष म्हणजे, महाराष्ट्राला परतीच्या पावसाने केवळ एका दिवसासाठीच स्पर्श केला, असे हवामानतज्ज्ञ माणिकराव खुळे म्हणाले आहेत. हा परतीचा पाऊस कसा आला आणि त्याचा काय परिणाम झाला याबद्दल सविस्तर चर्चा करूया.
परतीचा पाऊस आणि त्याचा वेग | Monsoon
महाराष्ट्रात परतीच्या पावसाचा प्रभाव सामान्यतः सप्टेंबरच्या शेवटच्या आठवड्यातून जाणवायला सुरुवात होते आणि ऑक्टोबरच्या शेवटपर्यंत राहतो. परंतु यंदा त्याच्या वेळापत्रकात मोठे बदल दिसून आले. नंदुरबार जिल्ह्यात 10 दिवस थांबल्यानंतर परतीचा पाऊस 15 ऑक्टोबरला अचानक महाराष्ट्राच्या अनेक भागांत पसरला आणि लगेचच निघून गेला. हा पाऊस मध्यप्रदेश, दक्षिण छत्तीसगड, पूर्व ओरिसा, तेलंगणा, उत्तर कर्नाटक अशा विविध राज्यांतून सुद्धा एका दिवसातच निघून गेला.
खुळे यांच्या मते, महाराष्ट्राच्या हवामानात वेगाने बदल होत असल्यामुळे परतीच्या पावसाने राज्यात फक्त तात्पुरता प्रभाव दाखवला. पाऊस झाला खरा, पण त्याने फारसा प्रभाव टाकला नाही. हा पाऊस आला आणि गेला, असेच म्हणावे लागेल.
22 ते 26 ऑक्टोबरचे पावसाचे आवर्तन | Monsoon
हवामान खात्याने ऑक्टोबर महिन्यात दुसर्‍या पावसाचे आवर्तन होण्याची शक्यता व्यक्त केली आहे. विशेषतः 22 ते 26 ऑक्टोबरदरम्यान पावसाची शक्यता वर्तविण्यात आली होती. परंतु हा पाऊस नियोजित वेळेपेक्षा 6 दिवस आधी म्हणजे 16 ते 23 ऑक्टोबर दरम्यान येण्याची शक्यता आहे. या कालावधीत संपूर्ण महाराष्ट्रात तुरळक ठिकाणी हलका ते मध्यम पाऊस होण्याची शक्यता आहे.
या पावसाचे विशेषतः मुंबई, उपनगर, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, नगर, पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूर, सोलापूर, बीड, धाराशिव, लातूर, नांदेड, परभणी, हिंगोली, यवतमाळ, वर्धा, नागपूर, भंडारा, गोंदिया, गडचिरोली आणि चंद्रपूर या 24 जिल्ह्यांत जास्त प्रभाव पडण्याची शक्यता आहे. शेतकऱ्यांनी यामुळे फारशी चिंता करण्याची गरज नाही, कारण सध्या सुरू असलेल्या शेतकामाला हा पाऊस विशेष नुकसान पोहोचवणार नाही, असे खुळे यांनी स्पष्ट केले आहे.
ऑक्टोबर हिटचा प्रभाव | Monsoon
राज्याच्या काही भागांत ऑक्टोबर हिटचा प्रभाव जाणवू लागला आहे. ऑक्टोबर हिट म्हणजेच ऑक्टोबर महिन्यात जाणवणारी तीव्र उष्णता. हा परिणाम काही प्रमाणात परतीच्या पावसामुळे कमी होतो, परंतु यंदा परतीच्या पावसाने फारसा कालावधी धरला नसल्यामुळे उष्णतेची तीव्रता अधिक वाढली आहे. राज्यातील काही भागांत ढगाळ वातावरण आणि कडक ऊन्हाचा सामना नागरिकांना करावा लागत आहे. या उकाड्यामुळे लोकांची दिवसभरातली हालचाल कमी होत आहे, आणि जनजीवन काही प्रमाणात विस्कळीत झाले आहे.
शेतीला फटका
परतीच्या पावसामुळे राज्यातील अनेक ठिकाणी शेतीचे नुकसान झाले आहे. काही जिल्ह्यांत वादळी वारे आणि मुसळधार पावसामुळे पिकांचे नुकसान झाले आहे. विशेषतः खरीप हंगामातील पिकांना हा पाऊस धोकादायक ठरला आहे. सोयाबीन, तूर, भात, आणि इतर पिकांचे नुकसान झाल्याची नोंद आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना मोठा आर्थिक तोटा सहन करावा लागेल. परतीच्या पावसामुळे राज्यातील काही ठिकाणी शेतीवर अधिक फटका बसला आहे.
हवामान तज्ञांचे मत
माणिकराव खुळे यांच्या मते, परतीच्या पावसाने यंदा महाराष्ट्रात फक्त तात्पुरता स्पर्श केला आहे. यामुळे फारसे नुकसान होणार नाही, परंतु शेतकरी मात्र काही ठिकाणी चिंता व्यक्त करत आहेत. पुढील काही दिवसांत अजून थोडीफार पावसाची शक्यता आहे, परंतु त्याचा मोठा परिणाम होण्याची शक्यता कमी आहे.
निष्कर्ष
परतीच्या पावसाचा महाराष्ट्रात यंदा तात्पुरता स्पर्श झाला. एका दिवसात पाऊस येऊन गेला, त्यामुळे फारसा मोठा प्रभाव पडला नाही. 22 ते 26 ऑक्टोबरदरम्यान पावसाचे आवर्तन येण्याची शक्यता आहे, परंतु शेतकऱ्यांनी फारशी भीती बाळगण्याची गरज नाही. काही ठिकाणी ऑक्टोबर हिटचा परिणाम जाणवू लागला आहे, परंतु राज्यातील हवामान तज्ज्ञांच्या मते, पुढील काही दिवसांत वातावरणात आणखी काही बदल होऊ शकतात.
शेतकरी वर्गाने हवामान खात्याच्या सूचनांचा आवर्जून वापर करावा आणि पुढील काही दिवसांतील संभाव्य पावसाबद्दल सावधानता बाळगावी.